Υπνοπαράλυση (Sleep Paralysis) !

Σας έχει τύχει ποτέ να ξυπνήσετε και νοιώσετε έντονα οτι κάτι σας εμποδίζει να κάνετε την παραμικρή κίνηση, ένα συναίσθημα "παράλυσης", συνοδευόμενο απο την αίσθηση οτι κάτι σας πνίγει, ή οτι κάποιος ή κάτι βρίσκεται στο δωμάτιο μαζί σας, ακούγοντας παράλληλα “περίεργους” ήχους; 

Αν ναι, τότε ξεχάστε φήμες για νεράιδες, δαιμόνια, φαντάσματα και οτιδήποτε ακούγατε ή πιστεύατε μέχρι τώρα. Και αυτό γιατί πρόκεται πολύ απλά για μια κοινή διαταραχή του ύπνου η οποία παρουσιάζεται στο 50% των ανθρώπων ανεξαρτήτως ηλικίας και φύλου. Σκοπός του άρθρου αυτού δεν είναι να διαψεύσει ή να απομυθοποιήσει τις εκατοντάδες περιπτώσεις υπνοπαράλυσης που πολλοί βιώνουν, και ενδεχομένως κάποιες από αυτές να οφείλονται σε άλλα αίτια, αλλα να βοηθήσει μερικούς να αποφύγουν την -χωρίς δεύτερη σκέψη- παρεξήγηση ενός κατά τα άλλα φυσιολογικού φαινομένου.

Ορισμός – Συμπτώματα:

Παράλυση ύπνου, ή υπνοπαράλυση. Ο όρος περιγράφει πλήρως το φαινόμενο. Πρόκεται για μια μικρή χρονική περίοδο, στα αρχικά στάδια του ύπνου (predormital) ή μετά το ξύπνημα (postdormital), κατα την οποία αδυναμούμε να εκτελέσουμε οποιαδήποτε μυική κίνηση και ομιλία. Στις περισσότερες περιπτώσεις υπάρχει η δυνατότητα σταδιακής αλλα πολύ αργής κίνησης των άκρων, των ματιών και του στόματος, ενώ άλλα συμπτώματα περιλαμβάνουν:

- Λανθασμένη αίσθηση ασφυξίας
- Περίεργους ήχους ή φωνές, μέσα ή έξω απο το δωμάτιο
- Έντονη αίσθηση κάποιας παρουσίας δίπλα σας ή κάπου στο δωμάτιο
- Έντονο μυικό τρέμουλο ή/καί έντονο βουητό (χτύπημα) στα αυτιά

Η υπνοπαράλυση συχνά συνδέεται με την ναρκοληψία, μια νευρολογική πάθηση η οποία προκαλεί ανεξέλεγκτη υπνηλία, όμως οι περισσότεροι άνθρωποι την βιώνουν χωρίς να παρουσιάζουν συμπτώματα ναρκοληψίας. Δεν είναι επιβλαβής, αν και οι περισσότεροι κυριολεκτικά τρελλαίνονται απο φόβο λόγω του ότι δεν είναι σε θέση να καταλάβουν εκείνη τη στιγμή τι συμβαίνει, και δεν γνωρίζουν πως μέσα στα επόμενα λεπτά, βαθμιαία ή απότομα θα είναι σε θέση να κινηθούν και πάλι.

Επεξήγηση:  

Πρόκεται για διαταραχή η οποία προξενεί γνήσιο και δικαιολογημένο φόβο, όμως η εξήγηση του φαινομένου είναι απλή:

Όταν κοιμόμαστε, και συνήθως κατά τη διάρκεια του REM ύπνου, ο εγκέφαλός μας με απλά λόγια "μπλοκάρει" κάθε είδους κίνηση προς τους μυς και τα άκρα μας, μια "δικλείδα ασφαλείας" αν θέλετε, ώστε να μην αντιδρούμε σωματικά κατά τη διάρκεια του ύπνου. Σε περίπτωση π.χ. που ονειρευόμαστε οτι τρέχουμε, ο εγκέφαλός μας αποκλείει την κίνηση στα κάτω άκρα, επομένως αυτά δεν εκτελούν κίνηση αντίστοιχη του τρεξίματος. Στην υπνοπαράλυση τώρα, ο άνθρωπος που την βιώνει ανακτά τις αισθήσεις του απο τον ύπνο, λιγο πρίν ο εγκέφαλος ξεκινήσει και πάλι να κινεί σώμα μας, βιώνοντας μια εικονική παράλυση, η διάρκεια της οποίας είναι συνήθως 20 με 30 δευτερόλεπτα, ενώ πολλές φορές φτάνει και τα 2 λεπτά.

Με λίγα λόγια μπορεί να χαρακτηριστεί ως το ακριβώς αντίθετο της υπνοβασίας.

Αίτια:
 

Τα πιο πιθανά αίτια αυτής της διαταραχής είναι η έλλειψη ύπνου, η κακή διατροφή πρίν απο τον ύπνο, το υπερβολικό άγχος, οι απότομες αλλαγές στο καθημερινό μας πρόγραμμα και η χρήση ναρκωτικών ουσιών, ενώ το 70% των παθόντων ν την βιώνουν όταν κοιμούνται ανάσκελα.

Χωρίζεται ανεπίσημα σε δυο κατηγορίες: Σε ελαφριά παράλυση: οπου μπορείτε να κουνήσετε τα μάτια, το στόμα (δεν μπορείτε να φωνάξετε όμως) και τα δάχτυλα των χεριών σας, και σε βαριά παράλυση, η οποία συνοδεύεται απο ένα δυνατό βουητό και τρέμουλο: σε αυτήν την περίπτωση συνήθωςδεν μπορείτε να κινηθείτε καθόλου.

Παραισθήσεις:
 

Πολύ συχνά, οι παθόντες νομίζουν ότι κάποιος βρίσκεται στο δωμάτιο μαζί τους, ενώ άλλοι έχουν την αίσθηση ότι κάποιος ή κάτι κάθεται στο στήθος τους και τους προκαλεί ασφυξία. Πρόκεται για υπναγωγικές παραισθήσεις οι οποίες σχετίζονται με τον φυσικό κύκλο των ονείρων. Αυτές οι παραισθήσεις, γνωστές και ως "hag phenomena" προέρχονται απο τον εγκέφαλό μας και δεν προξενούν καμία απολύτως σωματική ζημιά. Πιθανότατα πρόκεται για όνειρα που βλέπουμε εκείνη τη στιγμή, μέρος των οποίων διαφεύγει απο το υποσυνείδητο.

Αντιμετώπιση:
 

Κατα την διάρκεια της υπνοπαράλυσης λίγα μπορούν να γίνουν για να διακοπεί συντομότερα, θεωρώντας σαν δεδομένο οτι δέν μπορείτε να κουνηθείτε! Άν πρόκεται για ελαφριά μορφή όμως, μπορείτε να κάνετε μερικά πράγματα για να την διακόψετε. Για παράδειγμα η απότομη κινηση των ματιών, η επίμονη προσπάθεια ομιλίας (σσ: ουρλιαχτού…!) ή κίνησης των δαχτύλων θα την διακόψει μετά απο λίγα δευτερόλεπτα.

Δεν υπάρχει συγκεκριμένη ηλικία κατα την οποία αρχικά εκδηλώνεται. Προσωπικά θυμάμαι να την είχα βιώσει πρώτη φορά όταν ήμουν 8 ετών, ενώ η συχνότητα της διαταραχής διαφέρει ανάλογα με το άτομο, απο δύο με τρείς φορές στην διάρκεια της ζωής του, μέχρι πολλαπλές φορές το ίδιο βράδυ. Στην τελευταία περίπτωση, και εαν η διαταραχή εξελιχθεί σε κρίση, ίσως να χρειαστεί να συμβουλευτείτε κάποιον νευρολόγο ή ψυχίατρο.

Αν και είναι απόλυτα φυσιολογικό ένας άνθρωπος να βιώσει υπνοπαράλυση μερικές φορές στην ζωή του, πρόκεται για διαταραχή του ύπνου, κάτι που σημαίνει οτι μπορεί να προληφθεί. Μερικοί τρόποι για να αποφύγετε εμφανίσεις υπνοπαράλυσης, ή για να τις ελαττώσετε εαν βιώνετε αυτήν την περίοδο, είναι να μειώσετε το άγχος, να διατηρείτε ένα φυσιολογικό πρόγραμμα όσον αφορά τον ύπνο, να τρέφεστε σωστά και να κοιμάστε αρκετά, περίπου 6-7 ώρες ημερησίως.

aegee-athina.gr