Το παράδοξο Φέρμι

Η ιστορία ξεκινάει κάπως έτσι: Πίσω στη δεκαετία του 1940 ο Enrico Fermi και μερικοί ακόμα διακεκριμένοι Φυσικοί, συζητούσαν για την πιθανότητα ύπαρξης εξωγήινης νοημοσύνης. Είχαν εντυπωσιαστεί από το γεγονός ότι ο Γαλαξίας μας αριθμεί 100 δισεκατομμύρια αστέρια, καθώς και από τον τρόπο με τον οποίο η ζωή εξελίχθηκε

πολύ γρήγορα και προοδευτικά πάνω στη Γη. Παράλληλα, υποστήριζαν πως ένα νοήμων, εκθετικά αναπαραγόμενο είδος, θα μπορούσε να αποικίσει τον γαλαξία μας σε μερικά εκατομμύρια χρόνια. Σύμφωνα με αυτή τη λογική, μορφές εξωγήινης νοημοσύνης θα έπρεπε να αποτελούν ένα σύνηθες φαινόμενο ως τώρα. Ο Fermi τους άκουγε προσεκτικά να αναπτύσσουν τη θεωρία τους και μετά τους ρώτησε απλά, "πού είναι λοιπόν όλοι;" Θέλοντας έτσι να υπογραμμίσει το ερώτημα: γιατί, αφού η εξωγήινη νοημοσύνη είναι τόσο κοινή, δεν έχουμε συναντήσει ακόμη νοήμονα εξωγήινα όντα. Το παράδοξο συνεχίζει και γίνεται όλο και πιο πολύπλοκο. Περισσότεροι από 150 πλανήτες εκτός του ηλιακού μας συστήματος, έχουν αναγνωριστεί τα τελευταία χρόνια.

Το γεγονός αυτό, ενισχύει την άποψη ότι πολλοί πλανήτες πρόσφοροι για την ανάπτυξη της ζωής, περιστρέφονται σε τροχιά γύρω από τα περισσότερα άστρα. Η επιστήμη της Παλαιοντολογίας αποδεικνύει ότι η οργανική ζωή εξελίχθηκε πολύ σύντομα αφού κρύωσε η επιφάνεια της Γης και έγινε αρκετά φιλόξενη για να προωθήσει την εξελικτική διαδικασία. Όσον αφορά τις απλές μορφές ζωής, η εξέλιξη δείχνει προοδευτικές τάσεις, προς εκείνα τα πλάσματα που έχουν μεγαλύτερα σώματα, εγκεφάλους και κοινωνική πολυπλοκότητα. Η εξελικτική ψυχολογία αποκαλύπτει αρκετά αξιόπιστα μονοπάτια, που ξεκινούν από απλούστερους κοινωνικούς εγκεφάλους και φτάνουν στη δημιουργική ευφυΐα των εγκεφάλων του ανθρώπινου επιπέδου. Παρόλα αυτά, 40 χρόνια εντατικής έρευνας για την ανεύρεση εξωγήινης νοημοσύνης δεν έχουν αποδώσει καρπούς. Δεν είχαμε ραδιοσήματα, ούτε αξιόπιστες μαρτυρίες θέασης αεροσκαφών, ούτε και στενές επαφές οποιουδήποτε τύπου.

Φαίνεται λοιπόν να υπάρχουν δύο πιθανότητες: Ίσως η επιστήμη μας, υπερεκτιμά την πιθανότητα της εξέλιξης μορφών εξωγήινης νοημοσύνης. Μπορεί επίσης, η τεχνολογικά αναπτυγμένη νοημοσύνη, να έχει κάποια βαθύτερη τάση αυτοπεριορισμού ή ακόμη και αυτοεξόντωσης.

Μετά τη Χιροσίμα, κάποιοι πρότειναν ότι αν υπήρχαν εξωγήινες μορφές ζωής τόσο εξελιγμένες ώστε να κατασκευάζουν αποικιακά διαστημικά σκάφη, τότε θα είχαν τη δυνατότητα να κατασκευάσουν θερμοπυρηνικές βόμβες, τις οποίες αργά ή γρήγορα θα έστρεφαν ο ένας εναντίον του άλλου με τα ανάλογα καταστροφικά αποτελέσματα.

Ίσως λοιπόν οι ευφυείς εξωγήινες μορφές ζωής να καταλήγουν πάντα στην αλληλοεξόντωση. Κάτι αντίστοιχο με την ανθρώπινη πραγματικότητα δηλαδή. Το παράδοξο του Fermi, έγινε για λίγο καιρό ένα προειδοποιητικό παραμύθι σχετικά με τη Γεωπολιτική του Ψυχρού Πολέμου. Μια διαφορετική και ακόμη πιο σκοτεινή εκδοχή, είναι αυτή που υποστηρίζει ότι οι εξωγήινοι δεν επιδίδονται σε αφανιστικούς πυρηνικούς πολέμους. Έχουν απλώς εθιστεί στα ηλεκτρονικά παιχνίδια. Ξεχνούν να στείλουν ραδιοσήματα ή να αποικίσουν το διάστημα, επειδή είναι βυθισμένοι στον καταναλωτισμό και τον ναρκισσισμό των virtual reality games. Δεν χρειάζονται "φρουρούς" για να τους υποδουλώσουν σε ένα σύστημα  Matrix. Αυτό το κάνουν μόνοι τους με τον ίδιο τρόπο που το κάνουμε κι εμείς σήμερα. Το ουσιαστικό πρόβλημα, είναι ότι οποιοδήποτε εξελιγμένο μυαλό θα πρέπει να δίνει ιδιαίτερη προσοχή στις έμμεσες νύξεις βιολογικής καταλληλότητας, παρά να ακολουθεί την ίδια την καταλληλότητα.

Δεν αναζητούμε την άμεση αναπαραγωγική επιτυχία. Αναζητούμε γευστικές τροφές που τείνουν να προωθούν την επιβίωση, και θηλυκά με χυμώδεις καμπύλες, που υπαινίσσονται τη γέννηση υγειών και έξυπνων μωρών.

Αυτά τα στοιχεία, στη σημερινή πραγματικότητα, μεταφράζονται σε τροφές από fast food και σε πορνογραφία.

Η τεχνολογία παίζει πολύ καλά το ρόλο της, ελέγχοντας την εξωτερική πραγματικότητα, με σκοπό να προωθήσει την πραγματική μας βιολογική καταλληλότητα, είναι όμως ακόμα καλύτερη στο να μας παραδίδει μια κακή απομίμηση της καταλληλότητας αυτής. Η τεχνολογία μας περνάει υποκειμενικούς υπαινιγμούς επιβίωσης και αναπαραγωγής, απογυμνωμένους από τις επιρροές του πραγματικού κόσμου.

Ο φρέσκος οργανικός χυμός φρούτων, κοστίζει πολύ περισσότερο από την χωρίς καμία θρεπτική αξία σόδα. Το να δημιουργείς πραγματικές φιλίες, απαιτεί πολύ μεγαλύτερη προσπάθεια από το να παρακολουθείς τη σειρά "Tα Φιλαράκια" στην τηλεόραση. Η πραγματική αποίκιση του Γαλαξία θα ήταν πολύ πιο δύσκολη, από ότι είναι η αναπαράστασή της στα γυρίσματα του "Star Wars" ή του "Serenity". Αυτού του είδους η τεχνολογία που προωθεί μια πλαστή εικόνα καταλληλότητας, τείνει να εξελίσσεται πολύ γρηγορότερα από την ψυχολογική μας αντίσταση σε αυτήν. Με την εφεύρεση της τυπογραφίας οι άνθρωποι διαβάζουν περισσότερες νουβέλες και κάνουν λιγότερα παιδιά. Μόνο κάποιοι "μίζεροι" θλίβονται για αυτό. Με την εφεύρεση του Xbox 360, οι περισσότεροι προτιμούν να υποδυθούν έναν  υψηλής ανάλυσης ψηφιακό πίθηκο, στο παιχνίδι του Peter Jackson King-Kong, από το να είναι αληθινοί άνθρωποι τέλειας ανάλυσης. Οι σημερινοί έφηβοι καλούνται να βρουν το δρόμο τους μέσα από ένα συνονθύλευμα εθιστικών ψυχαγωγικών προϊόντων, κακών απομιμήσεων της βιολογικής καταλληλότητας. Μερικά από αυτά είναι τα MP3, τα DVD, TiVo, XM radio, Verizon cellphones, Spice cable, EverQuest online, instant messaging, Ecstasy, BC Bud. Οι παραδοσιακοί τρόποι φυσικής, διανοητικής και κοινωνικής ανάπτυξης, (ο αθλητισμός, το διάβασμα στο σπίτι, τα ρομαντικά ραντεβού) έχουν πλέον παραμεριστεί. Οι λίγοι νέοι άνθρωποι, που έχουν τον αυτοέλεγχο να ακολουθήσουν το αξιοκρατικό μονοπάτι της ζωής, πολύ συχνά χάνουν το δρόμο τους την τελευταία στιγμή (κάποιοι απόφοιτοι του MIT για παράδειγμα, που επιλέγουν να υποβάλλουν το βιογραφικό τους για μια θέση σχεδιαστή ηλεκτρονικών παιχνιδιών στην εταιρεία Electronic Arts, παρά να κάνουν το ίδιο για μια θέση που αφορά τον σχεδιασμό πυραύλων, για λογαριασμό της NASA).

Οι περισσότερες εφευρέσεις που έγιναν γύρω στο 1900, αφορούσαν τη φυσική διάσταση της πραγματικότητας: αυτοκίνητα, αεροπλάνα, αερόστατα, ηλεκτρικό φως, ηλεκτρικές σκούπες, κλιματιστικά, στηθόδεσμοι, φερμουάρ.

Αντίθετα φτάνοντας στο 2005 πια, οι περισσότερες εφευρέσεις αφορούν την ψηφιακή ψυχαγωγία. Η κορυφαία δεκάδα εταιρειών που γίνονται αποδέκτες ευρεσιτεχνιών, περιλαμβάνει συνήθως ονόματα όπως η IBM, η Matsushita, η Canon, η Hewlett Packard, η Micron Technology, η Samsung, η Hitachi, η Toshiba και η Sony, (και όχι εταιρείες όπως η Boeing, η Τoyota και η Wonderbra.

Έχουμε ήδη μεταβεί από μια οικονομία πραγματικότητας, σε μια ψηφιακή οικονομία και έχουμε αντικαταστήσει την επιστήμη της Φυσικής με την Ψυχολογία, χρησιμοποιώντας την σαν οδηγό αξιών και πηγή διεξόδου. Έχουμε ήδη αρχίσει να εξαφανιζόμαστε μέσα στα ίδια μας τα εγκεφαλικά κύτταρα. Η «αρχή» των απολαύσεων του Freud, θριαμβεύει έναντι της «αρχής» της πραγματικότητας. Αναπαράγουμε σε στενό κύκλο, ιστορίες ανθρωποκεντρικού ενδιαφέροντος, αντί να κάνουμε ευρεία αναμετάδοση μηνυμάτων παγκόσμιας ειρήνης και προόδου σε άλλα ηλιακά συστήματα. Ίσως οι υψηλής νοημοσύνης εξωγήινοι να έκαναν το ίδιο. Υπάρχει η υποψία ότι μια συγκεκριμένη περίοδος ναρκισσισμού, που απομιμείται την βιολογική καταλληλότητα, είναι αναπόφευκτη μετά από την εξέλιξη οποιασδήποτε νοήμονος μορφής ζωής. Αυτό αποτελεί τον "ύψιστο πειρασμό" για οποιοδήποτε τεχνολογικό είδος-να διαμορφώσει δηλαδή την αντικειμενική του πραγματικότητα, με τέτοιο τρόπο ώστε να του παρέχει τους σχετικούς υπαινιγμούς της επιτυχίας στην αναπαραγωγή και την επιβίωση, χωρίς όμως να φτάνει στην ουσία. Είναι πολύ πιθανό τα περισσότερα είδη διανοητικά εξελιγμένων εξωγήινων, να εκλείπουν σταδιακά, αφιερώνοντας περισσότερο χρόνο και αποθέματα ενέργειας στις απολαύσεις τους, από ότι διαθέτουν στα παιδιά τους.

Η κληρονομική παραλλαγή σε μια προσωπικότητα, ίσως να επιτρέπει σε κάποιες γραμμές αίματος (γενιές), να αντισταθούν στον "ύψιστο πειρασμό", και να διαρκέσουν περισσότερο. Αυτοί που παραμένουν σταθεροί στις αξίες τους, θα αναπτύξουν περισσότερο τον αυτοέλεγχό τους, τη ευσυνειδησία και την αντικειμενικότητά τους.

Θα αναπτύξουν επίσης έναν βαθύτερο φόβο και μια απέχθεια για την ψηφιακή ψυχαγωγία, τα ψυχοενεργά φάρμακα και τα αντισυλληπτικά. Θα δώσουν ιδιαίτερη έμφαση σε αξίες όπως είναι η σκληρή δουλειά, η μακροπρόθεσμη ανταμοιβή, και η περιβαλλοντική διαχείριση. Παράλληλα, θα συνδυάσουν τις οικογενειακές αξίες της θρησκείας από τη μια, με τις αξίες υποστήριξης της Greenpeace από την άλλη.

Μια πολύ επικίνδυνη, "ιδέα μέσα στην ιδέα", είναι ότι αυτό το σενάριο συμβαίνει ήδη. Οι Χριστιανοί και Μουσουλμάνοι Φονταμελιστές, καθώς και οι ακτιβιστές, πολέμιοι του καταναλωτισμού, ήδη κατανοούν τι είναι ο "ύψιστος πειρασμός", και πώς μπορούν να τον αποφύγουν. "Μονώνουν" και απομονώνουν τον εαυτό τους, από τους δικούς μας τους δημιουργικής τάξεως, ονειρόκοσμους, και τα διαρκώς αναζητούμενα οικονομικά μας. Περιμένουν υπομονετικά, να εκλείψει ο υποδυόμενος την καταλληλότητα, ναρκισσισμός μας. Αυτοί οι ιδανικοί κηδεμόνες, με το πρακτικό μυαλό, θα κληρονομήσουν τη Γη, με τον ίδιο τρόπο που οι εξωγήινοι ομοϊδεάτες τους, μπορεί να έχουν κληρονομήσει κάποιους άλλους πλανήτες.

Όταν τελικά πετύχουν την πολυπόθητη "επαφή", δεν θα είναι μια συνάντηση αναγνωστών ροζ μυθιστορημάτων, με παίκτες ηλεκτρονικών παιχνιδιών. Θα είναι μια συγκέντρωση υπεύθυνων και ιδανικών "σούπερ"-γονιών, που θα συγχαίρουν ο ένας τον άλλο για το κατόρθωμά τους να επιβιώσουν, όχι μόνο από τις θερμοπυρηνικές βόμβες, αλλά και από το Xbox.

Πηγή: kalyterotera.gr